ผู้ร้องทุกข์ต้องเป็นข้าราชการพลเรือนขณะยื่นคำร้องทุกข์หรือไม่        

                       พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน พ.ศ. 2551 มาตรา 122  บัญญัติว่า “ข้าราชการพลเรือนสามัญผู้ใดมีความคับข้องใจอันเกิดจากการปฏิบัติหรือไม่ปฏิบัติต่อตนของผู้บังคับบัญชา และเป็นกรณีที่ไม่อาจอุทธรณ์ตามหมวด 9 การอุทธรณ์ ได้ ผู้นั้นมีสิทธิร้องทุกข์ได้ตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กำหนดไว้ในหมวดนี้” เห็นได้ว่า ผู้ที่จะมีสิทธิร้องทุกข์ตามพระราชบัญญัติดังกล่าว จะต้องมีองค์ประกอบ 3 ประการ คือ ประการที่หนึ่ง ผู้ร้องทุกข์ต้องเป็นข้าราชการพลเรือนสามัญ ประการที่ 2 ผู้ร้องทุกข์ต้องมีความคับข้องใจอันเกิดจากการปฏิบัติหรือไม่ปฏิบัติต่อผู้ร้องทุกข์ของผู้บังคับบัญชา และประการที่ 3 เรื่องที่จะนำมาร้องทุกข์นั้น จะต้องเป็นเรื่องที่ไม่อาจอุทธรณ์ตามหมวด 9 การอุทธรณ์ได้ อย่างไรก็ตามมาตราดังกล่าวไม่ได้บัญญัติว่า ผู้ร้องทุกข์ต้องเป็นข้าราชการพลเรือนสามัญในขณะที่ยื่นคำร้องทุกข์จึงจะมีสิทธิร้องทุกข์ได้ โดยบัญญัติแต่เพียงว่าขณะที่ผู้ร้องทุกข์มีความคับข้องใจอันเกิดจากการปฏิบัติหรือไม่ปฏิบัติต่อตนของผู้บังคับบัญชาต้องเป็นข้าราชการพลเรือนสามัญ และมีสิทธิร้องทุกข์ได้ตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กำหนดไว้ในหมวดนี้ อีกทั้งพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน พ.ศ. 2551 และกฎ ก.พ.ค. ว่าด้วยการร้องทุกข์และการพิจารณาวินิจฉัยเรื่องร้องทุกข์ พ.ศ. 2551 และที่แก้ไขเพิ่มเติม ก็ไม่มีข้อความใดกำหนดให้ผู้ร้องทุกข์ต้องเป็นข้าราชการพลเรือนสามัญในขณะที่ยื่นคำร้องทุกข์ องค์ประกอบของกฎหมายกำหนดเพียงว่า ต้องมีเหตุแห่งการร้องทุกข์เกิดขึ้นในขณะที่ผู้ร้องทุกข์เป็นข้าราชการพลเรือนสามัญ ซึ่งผู้นั้นมีสิทธิโดยชอบที่จะร้องทุกข์ได้ภายใน 30 วัน นับแต่วันทราบเหตุแห่งการร้องทุกข์ แม้จะพ้นจากการเป็นข้าราชการพลเรือนสามัญแล้ว แต่หากยังอยู่ในกำหนด 30 วัน ย่อมมีสิทธิร้องทุกข์ได้ ส่วนกรณีที่ร้องทุกข์ไว้แล้วโดยชอบในขณะเป็นข้าราชการพลเรือนสามัญ หากผู้นั้นพ้นจากการเป็นข้าราชการพลเรือนสามัญโดยยังพิจารณาวินิจฉัยเรื่องร้องทุกข์ไม่แล้วเสร็จ ก็เป็นเรื่องที่ต้องนำมาพิจารณาว่า การพิจารณาวินิจฉัยเรื่องร้องทุกข์ดังกล่าวต่อไปจะเป็นประโยชน์หรือไม่ ดังนั้น กรณีที่ผู้ร้องทุกข์ได้ร้องทุกข์เมื่อพ้นจากการเป็นข้าราชการพลเรือนสามัญแล้ว หากเหตุร้องทุกข์เกิดขึ้นในขณะที่ผู้ร้องทุกข์เป็นข้าราชการพลเรือนสามัญและร้องทุกข์ภายในกำหนด 30 วัน นับแต่วันทราบเหตุแห่งการร้องทุกข์แล้ว ก.พ.ค. มีมติให้รับพิจารณาวินิจฉัยเรื่องร้องทุกข์ดังกล่าว เว้นแต่จะร้องทุกข์เกิน 30 วัน

(ตีพิมพ์ในหนังสือพิมพ์มติชนรายวัน คอลัมน์ "ก.พ.ค. ขอบอก" ฉบับวันอังคารที่ 14 ก.ค. 58)